Jest w polskiej historii taki generał, który dowodził w dwóch bitwach warszawskich. Te dwie bitwy warszawskie stoczył gen. Tadeusz Rozwadowski. Dzieliło je tylko niespełna sześć lat, ale przebieg i efekty były diametralnie inne.
Bitwa Warszawska, która rozegrała się między 13 a 25 sierpnia 1920 roku, jest dobrze znana i opisana, choć niekoniecznie jej oficjalna wersja jest tą najlepiej oddającą prawdę historyczną. Zostawmy to, wszak każdy naród potrzebuje mitu. W każdym razie nieodłącznie kojarzy się ona z postacią Józefa Piłsudskiego, ówczesnego Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza polskiej armii. To on jest przedstawiany jako główny autor historycznego zwycięstwa, którego głównym elementem była kontrofensywa znad Wieprza.
Prawda jest nieco bardziej skomplikowana. Tak, Piłsudski był Naczelnym Wodzem, dowodził całością sił i ponosił całkowitą odpowiedzialność. Tak, to Piłsudski podjął ostateczne decyzje co do wyboru wariantu kontruderzenia. Ale wyboru dokonał spośród planów, przygotowanych przez Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gen. Tadeusza Rozwadowskiego. To Rozwadowski - realizując dyrektywę Piłsudskiego - opracował plan bitwy, nazwanej później Warszawską. To Rozwadowski na własną rękę już w trakcie bitwy skorygował jej plan, wzmacniając armię gen. Sikorskiego, czemu Piłsudski był przeciwny. Kim był główny sztabowiec polskiej armii?
Tadeusz Samuel Szymon Jordan Rozwadowski herbu Trąby był doświadczonym oficerem c.k. armii, w której dosłużył się stopnia Feldmarschal-leutnanta, zdobywszy uznanie m.in. podczas słynnej bitwy pod Gorlicami w 1915 roku. Już w 1916 roku został jednak zwolniony ze służby, bo nawiązał kontakt z Radą Regencyjną, czyli namiastką polskiej państwowości, stworzoną przez państwa centralne, co zostało przez dowództwo armii austro-węgierskiej odebrane jako zakwestionowanie lojalności generała. I bardzo dobrze, bo zwolniony ze służby austriackiej Rozwadowski swoje umiejętności wykorzystał już bezpośrednio dla dobra Polski, której służył jako pierwszy Szef Sztabu Generalnego, jeszcze przed przyjazdem Piłsudskiego do Warszawy w listopadzie 1918 roku. Zwolniony przez Piłsudskiego wrócił do służby liniowej i jako dowódca Armii Wschód oddał wielkie zasługi podczas wojny polsko-ukraińskiej w 1919 roku, utrzymując w polskich rękach Lwów. 22 lipca 1920 roku ponownie został mianowany Szefem Sztabu Generalnego. Jego świetne wyszkolenie i unikalne doświadczenie wojskowe na szczeblu operacyjnym w połączeniu z przebłyskiem geniuszu polityczno-wojskowego Piłsudskiego dały Polsce historyczne zwycięstwo.
Ale, jak wiadomo „od zawsze”, Wódz może być tylko jeden, dlatego los dla Rozwadowskiego po 1920 roku wcale nie był łaskawy. Skonfliktowany z obozem piłsudczykowskim został odsunięty na boczny tor. Konflikt z Marszałkiem osiągnął apogeum w maju 1926 roku, podczas zamachu majowego. Rozwadowski na prośbę legalnego rządu stanął na czele wojsk broniących Warszawy przed oddziałami Piłsudskiego. W odróżnieniu od pierwszej, tej słynniejszej Bitwy Warszawskiej, w której na Warszawę nie spadł ani jeden pocisk, ta druga „bitwa warszawska” z maja 1926 roku przyniosła stolicy ciężkie walki uliczne a nawet naloty bombowe. Decyzję o użyciu lotnictwa przeciw buntownikom podjął właśnie Rozwadowski. Po rezygnacji Prezydenta Wojciechowskiego i zwycięstwie piłsudczyków zapłacił za to wysoką cenę. Oskarżony o przestępstwo kryminalne był przez rok więziony na Antokolu w Wilnie bez wyroku sądowego, w koszmarnych warunkach. Pod naciskiem opinii publicznej został zwolniony, lecz podupadł na zdrowiu i ostatecznie nie doczekał nawet rozpoczęcia swojego procesu. Zmarł 18 października 1928 roku i został na własną prośbę pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa, wśród żołnierzy, którymi dowodził w 1919 roku. W czasach sowieckich jego grób zdewastowano a prochy prawdopodobnie spoczywają na Cmentarzu Łyczakowskim, ale w nieznanym miejscu.
W 1996 roku reaktywowano po wielu latach Stowarzyszenie Rodziny Jordan-Rozwadowskich. Ma dziś swoją siedzibę w Bielsku-Białej (www.rozwadowski.org).
